การทำงานของเครื่องมือจัดฟันแบบติดแน่น

ฟันแต่ละซี่ก็เหมือนตู้โบกี้รถไฟ เวลาติดแบร็กเก็ตหรือแบนด์บนฟันแต่ละซี่ ก็เหมือนติดล้อไว้ที่ตู้โบกี้แต่ละตู้ จะได้มีอะไรที่ใช้จับฟันให้เคลื่อนได้ ลักษณะแบร็กเก็ตก็เหมือนล้อรถไฟที่มีร่องตรงกลางให้เลื่อนไปตามรางรถไฟ หรือลวด เวลาติดแบร็กเก็ตจะติดตรงกลางฟันตรงที่แบร็กแก็ตควรจะอยู่ ดังนั้นถ้าฟันเกมาก ก็จะเห็นแบร็กเก็ตที่เพิ่งติด ขึ้น ๆ ลง ๆ เป็นงูเลื้อย ลวดเปรียบเหมือนรางรถไฟแตกต่างที่ตอนแรก จะใช้ลวดนิ่ม ๆ เส้นเล็ก ๆ ใส่ลงไปตามร่องของแบร็กเก็ต ให้ฟันเรียงกันก่อน ฟันเลื่อนได้จากความสปริงตัวของลวด อาจใช้ยางสีกลม ๆ คล้อง หรือใช้ลวดเส้นเล็ก ๆ มัดกันไม่ให้ลวดเลื่อนหลุดออกจากแบร็กเก็ตเวลาฟันเลื่อน เมื่อฟันเริ่มเรียงตรงกันในแนวบน-ล่าง ก็เริ่มใช้ลวดเส้นใหญ่ขึ้นแข็งขึ้น จากนั้นก็ใช้ยางที่เป็นลักษณะคล้ายโซ่ ดึงฟันโดยแบร็กเก็ตจะเลื่อนไปตามลวดไปในช่องที่ถอนฟันไว้ เหมือนการเลื่อนตู้รถไฟไปตามรางรถไฟ จะเลื่อนทีละซี่ หรือเลื่อนเป็นกลุ่มฟันก็ได้ การเคลื่อนฟันไปตามลวด จะมีความฝืดของลวดที่เสียดสีแบร็กเก็ตเป็นปัจจัยสำคัญ บางครั้งจึงใช้ลวดที่ดัดขึ้นพิเศษเพื่อใช้ในการเคลื่อนฟันไปในทิศทางที่ต้องการ

เครื่องมือจัดฟันสีเหมือนฟัน

เครื่องมือจัดฟันแบบติดแน่นที่มีสีเหมือนฟันเพื่อความสวยงาม ทำด้วยพลาสติก หรือเซรามิค ทำให้มองเห็นโลหะน้อยลง แต่ยังคงเห็นเส้นลวดที่เป็นโลหะ ข้อเสียของแบร็กเก็ตพลาสติกคือ ราคาแพงกว่าโลหะ สึกง่าย ส่วนแบบเซรามิค นอกจากราคาแพงแล้ว จะเปราะ และจะทำให้ฟันสึกหากฟันตรงข้ามสบโดนแบร็กเก็ต จึงไม่นิยมใช้ในฟันหน้าล่างในผู้ป่วยที่มีการสบลึก นอกจากนี้หากเป็นแบร็กเก็ตเซรามิคล้วน จะมีความฝืดสูงระหว่างผิวเซรามิคและลวดเมื่อลวดเลื่อนผ่าน จึงมีการแก้ไขโดยการทำช่องแบร็กเก็ตที่ใส่ลวดเป็นโลหะ

ฟันเคลื่อนได้อย่างไร

เมื่อมีแรงกดที่ฟัน กระดูกบริเวณรากฟันด้านที่ถูกกดจะเกิดการละลายตัว ทำให้ฟันเคลื่อนที่ไปในทิศทางนั้น ส่วนกระดูกด้านตรงข้ามจะเกิดการสร้างเสริมกระดูกใหม่ ขบวนการละลายตัวและเสริมสร้างใหม่ของกระดูกนั้น เป็นไปอย่างค่อยเป็นค่อยไป ฟันที่กำลังเคลื่อนอาจมีอาการโยกเล็กน้อยมากกว่าฟันที่อยู่นิ่ง ไม่ถือว่าเป็นพยาธิสภาพ

อาการเจ็บจากการจัดฟัน

อาการเจ็บฟันหลังจากปรับเครื่องมือจัดฟันใหม่ ๆ เกิดจากการที่หลอดเลือดถูกกด จากแรงที่ดันฟันซึ่งเป็นการเริ่มต้นของขบวนการทางชีวภาพที่ทำให้ฟันเคลื่อน ไปได้ อาการเจ็บนี้จะบรรเทาลงใน 3-5 วัน ผู้ป่วยสามารถทานยาแก้ปวด เช่น paracetamol เพื่อบรรเทาอาการปวดได้ นอกจากนี้ การเคี้ยวอาหาร (ที่ไม่แข็งเหนียว ที่อาจทำให้เครื่องมือหลุด) ในช่วง 8 ชั่วโมงแรกหลังจากการปรับเครื่องมือ จะเป็นขยับฟันบริเวณที่แรงกด และเป็นการกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตรอบรากฟัน จะช่วยบรรเทาอาการปวดได้

รีเทนเนอร์

การคงความเรียบสวยของฟันทำได้ด้วยใส่เครื่องมือคงสภาพฟันหรือรีเทนเนอร์ (Retainer) ฟันที่เคลื่อนไปสู่ตำแหน่งใหม่จะเลื่อนคืนได้ง่ายเมื่อถอดเครื่องมือจัดฟัน ใหม่ ๆ เพราะสภาพกระดูกและเหงือกหุ้มฟันต้องใช้เวลาในการปรับสภาพเข้ากับตำแหน่ง ใหม่ ดังนั้นหลังถอดเครื่องมือจัดฟันใหม่ ๆ ควรใส่ Retainer ตลอดเวลา ยกเว้นเวลาทานอาหารหรือแปรงฟัน หรือตามทันตแพทย์แนะนำ หลังจากที่เหงือกปรับสภาพกับตำแหน่งฟันใหม่แล้ว ซึ่งระยะเวลาจะแตกต่างกันในแต่ละคน ทันตแพทย์จะแนะนำวิธีค่อย ๆ ลดเวลาใส่ Retainer อย่าลดเวลาใส่เองเป็นอันขาด การใส่ Retainer ไม่สม่ำเสมอ จะทำให้ฟันเลื่อนกลับและ Retainer แน่นเมื่อใส่ หากฟันเลื่อนกลับไปมาก จะใส่ Retainer ไม่ลงที่ ต้องทำ Retainer ใหม่ หรือจัดฟันใหม่

• เมื่อใส่แรก ๆ จะมีน้ำลายออกมาก และพูดไม่ถนัด เป็นอาการปกติและ จะดีขึ้นอย่างรวดเร็วเมื่อใส่สม่ำเสมอ
• ไม่เล่น Retainer ในปาก หรือดัน Retainer ให้หลุดด้วยลิ้น เพราะจะทำให้ Retainer หลวม เมื่อถอด Retainer ออก ต้องใส่ในกล่องที่เตรียมไว้ทันที ห้ามห่อด้วยกระดาษโดยเด็ดขาด เพราะจะสูญหายได้ เขียนชื่อและเบอร์โทรติดต่อ กรณีมีผู้เก็บ Retainer ที่หายไปได้
• การทำความสะอาด Retainer ใช้แปรงสีฟันธรรมดาแปรงด้วยยาสีฟันเบา ๆ หรือใช้ยาเม็ดฟู่สำหรับทำความสะอาดฟันปลอมแช่ไว้ขณะทานอาหารที่บ้าน ไม่วาง Retainer ไว้ในที่ที่สัตว์เลี้ยง หรือเด็กเล็กหยิบถึง ถ้า Retainer หายหรือชำรุด แจ้งทันตแพทย์ทันที

ข้อมูลจาก สมาคมทันตแพทย์จัดฟันแห่งประเทศไทย